«Μια Νύχτα χωρίς τον Σάντσο» της Ηρώς Διαμαντούρου, με τον Νίκο Καλαμό

Της Ειρήνης Κουνάδη στη Νέα Εποχή.

Ο ιππότης θα μάθει μέσα από πικρές εμπειρίες ότι οι ανεμόμυλοι δεν είναι γίγαντες. Με αυτή την έννοια το αθάνατο έργο «Δον Κιχώτης» είναι μια αισθητική απάντηση σε ένα πολιτικό πρόβλημα. Στο γεγονός, δηλαδή, ότι η Ισπανία της εποχής του Θερβάντες από παγκόσμια αυτοκρατορία κατάντησε μια καταχρεωμένη ευρωπαϊκή δύναμη δεύτερης διαλογής, αλλά συνέχισε να συμπεριφέρεται σαν να ζούσε στα παλιά της μεγαλεία.

Το μάθημα ρεαλισμού που μας προσφέρει το βιβλίο έχει διπλή εφαρμογή στις μέρες μας. Κάθε ιδέα που δεν υπολογίζει την πραγματικότητα παγώνει, μετατρέπεται στη χειρότερη δυνατή ουτοπία και κάθε παγωμένη ουτοπία γίνεται καταπιεστική, φονική για τους πιστούς της ή για όσους την ασπάζονται.

Γράφουμε τα πιο πάνω με την ευκαιρία της παράστασης «Μια Νύχτα χωρίς τον Σάντσο» με υπότιτλο (Οι τελευταίοι λόγοι του Δον Κιχώτη πάνω στο σταυρό του) της συγγραφέα και μουσικού Ηρώς Διαμαντούρου, ένας θεατρικός μονόλογος περίπου μιας ώρας γραμμένος έπειτα από προτροπή-παραγγελία του ηθοποιού Νίκου Καλαμό. Παρακολουθήσαμε ην πρεμιέρα στον κήπο του Ξενοδοχείου Brown, μια αυλή που προσομοιάζει απίστευτα με τη Μεσογειακή αυλή του Αλόνσο Κιχάνο. Ο άντρας με τα λευκά μαλλιά, το καταπονημένο σώμα, την οντολογική μονιμότητα στο βλέμμα και τη διαρκή αναζήτηση σε κάθε ίνα της ψυχής του, που και ετοιμοθάνατος ακόμα έχει περισσότερα να πει απ' όσα χίλιες λέξεις, μιλά για τα «όνειρα της ζωής του που βγήκαν όλα πλάνες», αλλά που όμως «δεν τα θρηνεί ανοφέλητα».

Αν και δεν είναι εύκολο να κατανοήσουμε ποια πραγματικότητα είναι αληθινή – του Δον Κιχώτη ή των άλλων – δεν είναι καθόλου δύσκολο να κατανοήσουμε ποια πραγματικότητα είναι η πιο ισχυρή. Κάθε Δον Κιχώτης ούτως ή άλλως είναι καταδικασμένος στη συντριβή. Η συσσώρευση του πλούτου και της εξουσίας δεν αφορά τους Δον Κιχώτες. Ο κόσμος δεν είναι πλασμένος γι’ αυτούς. Η πραγματικότητά τους είναι παιδαριώδης κι ανυπόστατη. Οι τελευταίες ώρες του είναι συγκινητικές. Καταλαβαίνει την πλάνη του και συνειδητοποιεί όλο το μέγεθος του εξευτελισμού του. Μετανιώνει και καταριέται τα ιπποτικά βιβλία που τον παρέσυραν, γεγονός που μας απογοητεύει γιατί θα θέλαμε, στο βάθος, να μη μετανιώσει. Όμως η συγγραφέας δεν υποκύπτει σε συναισθηματισμούς. Μας φέρνει ενώπιον της οδυνηρής πραγματικότητας και μετατρέπει την (υποτιθέμενη) κωμωδία σε δράμα, κάνοντας το γέλιο πικρό. Με λογοτεχνικές παρεισφρήσεις από τσιτάτα και στίχους του Νίτσε, του Γκαίτε, του Σατωβριάνδου και του Ρώμου Φιλύρα μεταξύ άλλων. Ο Σαίξπηρ του Νότου, Μιγκέλ Θερβάντες, αν ζούσε, ασφαλώς και θα επικροτούσε το υπέροχο αυτό εναλλακτικό φινάλε του έργου του. Έχουμε βέβαια και έναν εξαιρετικό ηθοποιό, το Νίκο Καλαμό, ο οποίος με όπλα την ολόσωστη άρθρωση, την εκφορά του λόγου και την αμεσότητά του προς το κοινό, μας ανεβάζει επάνω στον Ροσινάντε και μας βάζει να καλπάσουμε μαζί του σε λεύτερα λιβάδια…

Η πρεμιέρα της παράστασης, χαρακτηρίστηκε από πλήθος θεατρόφιλων που γέμισαν την αυλή του ξενοδοχείου, όπως επίσης και από την παρουσία της ίδιας της συγγραφέα. Η κ. Διαμαντούρου, έχει κάνει σπουδές στη φιλολογία και τη μουσική. Έχει εργαστεί περιστασιακά ως μεταφράστρια μουσικολογικών, κυρίως, κειμένων (εκδ. Γιαλλελής, Δεληθανάσης, Άμμος, Αλεξάνδρεια κα). Από το 1996 μέχρι το 2010 συνεργάστηκε με την ΕΡΤ κάνοντας μουσική επιμέλεια σε ντοκιμαντέρ οικολογικής και βιογραφικής θεματολογίας ("Εντροπία", "Φωτόσφαιρα", "Δρόμοι" κα). Έχει εκδώσει δύο μυθιστορήματα στις εκδόσεις Αλεξάνδρεια: "Η μαγική Συγχορδία" (μια οικογενειακή ιστορία που λύνεται με τη μεσολάβηση της μουσικής) και "Το Ωδείο" (μια διακωμώδηση της ανεπάρκειας του μουσικού συστήματος παιδείας). Επίσης έχει γράψει ένα διήγημα ("Η Ξένη", 2006, στο τηλε-περιοδικό "Ηριδανός" που δεν υπάρχει πια με την πρώτη μορφή του), ένα σενάριο για διαγωνισμό του Ε.ΚΕ.ΒΙ. ("Η Φλογέρα", 2006, βασισμένο στο ομότιτλο διήγημα του Μ. Μητσάκη) και τον εν λόγω θεατρικό μονόλογο που παίχτηκε σε "παγκόσμια πρώτη" στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, τον Οκτώβριο του 2013, σε σκηνοθεσία Πάρι Τακόπουλου και ένδυμα της Βέρας Ζεύκη. Έχει συνθέσει την πρωτότυπη μουσική της μεγάλου μήκους ταινίας-ντοκιμαντέρ Επιστροφή στη Μήλο (Ηρωνικός, 2008). Κατά τα έτη 2001-2007 μαθήτευσε κοντά στον Γιώργο Ρόρρη (ζωγραφική). Είναι συνεκδότρια των Εκδόσεων Αρχείο (Ηρωνικός), μαζί με τον Νίκο Αλπαντάκη.

Ο Νίκος Καλαμό σπούδασε θέατρο στις σχολές του Γ. Θεοδοσιάδη και του Γ. Βαφειά. Από το 1979 κι έπειτα φοίτησε για έξι χρόνια στο Stella Adler N.Y. Conservatory of Acting. Συμμετείχε σε 18 Off και Off-Off παραγωγές στο Broadway και σε παραστάσεις που έγιναν στην ελληνική παροικία της Astoria. Είναι μέλος του Screen Actors Guild (SAG) και του Equity Actors Association. Στην Ελλάδα συνεργάστηκε με το Αντιθέατρο και πήρε μέρος σε ταινίες του Ε.Κ.Κ. Από το 1997 έχει ιδρύσει το Θεατρικό Φυτώριο Αίγινας, με το οποίο παρουσιάστηκαν τα εξής: «Ο Επιστάτης» του Χάρολντ Πίντερ, «Τέλος Παιχνιδιού» του Σάμιουελ Μπέκετ, «27 βαγόνια γεμάτα βαμβάκι» του Τέννεσυ Γουίλλιαμς, «Drinking in America» του Έρικ Μπογκόζιαν (μτφ. Νίκος Καλαμό), «Μία αναφορά στην ακαδημία» του Φραντς Κάφκα (μτφ. Νίκος Καλαμό / Λ. Άννινος), «Η γυναίκα της Ζάκυθος» του Δ. Σολωμού, Ραψωδία Α΄ από την «Οδύσσεια» του Ομήρου (μτφ. Δ. Μαρωνίτης) και «Ο προτελευταίος των Μόνικιν» του Πάρι Τακόπουλου, που παίχτηκε και στα αγγλικά, σε αγγλικό κείμενο του ιδίου του συγγραφέα, στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου και στα πλαίσια του διεθνούς Φεστιβάλ FITA στο Λονδίνο.