"Μια νύχτα χωρίς τον Σάντσο" στην Θεσσαλονίκη
Μια νύχτα χωρίς τον Σάντσο - Οι τελευταίοι λόγοι του Δον Κιχώτη πάνω στον σταυρό του,
Ηρώ Διαμαντούρου
Ηθοποιός : Νίκος Καλαμό
Χώρος Τέχνης Υδρία, Θεσσαλονίκη
Τι θα έλεγε ο Δον Κιχώτης ως Αλόνσο Κιχάνο την τελευταία νύχτα της ζωής του, μόνος, χωρίς τον Σάντσο δίπλα του; Σ’ αυτό το ερώτημα μιας πιθανής εκδοχής απαντά ο θεατρικός μονόλογος της κ. Η. Διαμαντούρου. Από την απορία γιατί ο συγγραφέας αυτού του πολυσέλιδου έργου αφιερώνει μόνο έξι σελίδες στο θάνατο του ήρωά του, στον θεατρικό αυτόν μονόλογο των έξι τελευταίων ωρών της ζωής ενός προσώπου. Όταν ο λογοτεχνικός ήρωας ξεφεύγει από τον χάρτινο εαυτό του, του Δον και μετατρέπεται στον Αλόνσο Κιχάνο τον καλό. Τον καθημερινό, απλό, ασήμαντο άνθρωπο.
Μονόλογος ενός ήρωα που έπλασε η ζωηρή φαντασία του συγγραφέα Μιγκέλ ντε Θερβάντες (1547-1616) στην Ισπανία. Ένας μυθιστορηματικός ήρωας, συνώνυμο του ουτοπικού, που με το μανδύα του ιππότη αγωνίζεται να πολεμήσει το κακό ως φαντασιόπληκτος, σε κωμικό αποτέλεσμα.
Ο ευφάνταστος ευπατρίδης Δον Κιχώτης της Μάντσας (έργο του 1605 και 1615), ενός συγγραφέα που πολέμησε στην ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) αχρηστεύοντας το αριστερό του χέρι «προς δόξαν του δεξιού», έργο περιπετειών πολυεπίπεδης ανάγνωσης.
Πώς γεννιούνται οι μυθιστορηματικοί ήρωες και τι πρεσβεύουν; Στην περίπτωση του Δον Κιχώτη (πανοπλία), κάτω από αντίξοες συνθήκες, ίσως στη φυλακή, με απελευθερωμένη φαντασία που σατιρίζει όλο το οικοδόμημα του κόσμου, με μια υποδόρια επικαιρότητα παρά τους αιώνες που πέρασαν από τη συγγραφή του.
Στον μονόλογο της συγγραφέως, ο Αλόνσο Κιχάνο των έξι τελευταίων ωρών της ζωής του, αδιαφορεί για το πώς τον βλέπουν οι άλλοι και πρωτίστως ο συγγραφέας του που τον μετέπλασε σε ήρωα, ρεζιλεύοντάς τον. Το σύστημα σκέψης του συνομιλεί με το κείμενο του Θερβάντες. Ανθρωπότητα και άτομο, φύση και κοινωνία, πολιτική και θρησκεία, επιστήμη και τέχνη, θέατρο και πραγματικότητα, εξομολόγηση ιδεών και πρακτική καθημερινότητα, ιδανικά και ζωώδη ένστικτα, είναι κάποιοι άξονες αυτού του πρωτότυπου εγχειρήματος.
Το έργο παρουσιάστηκε σε θεατροποιημένη μορφή από τον ηθοποιό κ. Ν. Καλαμό στον χώρο τέχνης Υδρία. Ο ηθοποιός με ρωμαλέα έκφραση, παρουσίασε τον πνευματικό κόσμο του πολύπειρου Αλόνσο, στον μονόλογο αυτόν, χωρίς σχεδόν κίνηση και με καθαρή άρθρωση, ενός προσώπου που βαδίζει προς το τέλος της ζωής του, γαλήνιο και ευτυχισμένο. Μιλά με διακριτό ενδιαφέρον για την ανθρωπότητα και την τύχη της, για ό,τι θα μπορούσε να σκέπτεται ένας άνθρωπος που έγινε σύμβολο στη σκέψη ενός συγγραφέα και που θα μπορούσε να ήταν ο ίδιος ο συγγραφέας.
Ο συγγραφέας που περιγράφει τον εαυτό του:
«[...] με ωοειδές πρόσωπο, καστανά μαλλιά, αρυτίδωτο μεγάλο μέτωπο, ζωηρά μάτια, γαμψή αλλά με σωστές αναλογίες μύτη, μικρό στόμα, δόντια όχι για να ειπωθούν πολλά αφού έχει μόλις έξι σε κακή κατάσταση και σε λάθος θέσεις καθώς ούτε δύο από αυτά δεν είναι διαδοχικά, κορμί μεταξύ των δύο άκρων, ούτε ψηλό ούτε κοντό, με έντονες αποχρώσεις, ελαφρά σκυφτός στους ώμους και με βήμα όχι ιδιαίτερα ανάλαφρο [...]».
Στη ροή του κειμένου παρεμβάλλονται σκέψεις των Βολταίρου, Μπωντλαίρ, Νίτσε, Μάρκου Αυρηλίου, Λαμαρτίνου, Ντοστογιέφσκι, Σατωβριάνδου, Ρώμου Φιλύρα, Γκαίτε, Σενέκα, σε ένα αποτέλεσμα διακειμενικής συνομιλίας και προβληματισμού, στη σκέψη της αναπαράστασης του κόσμου που γεννούν τα μεγάλα έργα και οι ήρωές τους. Στη μυθιστορηματική φόρμα ως αφετηρία διακωμώδησης των ανθρωπίνων, ως την θεατρική έκφραση σε φιλοσοφικό υπόβαθρο.
…Με τον Δον Κιχώτη τελείωσαν για πάντα το έπος και ο ήρωας.
…Ο Δον Κιχώτης είναι ένα σκληρό έργο. Ταπεινώνει τον άνθρωπο. Τον δέχεται μόνο ως κάτι το φαντασμένο.
Ας παραδώσω λοιπόν τα λόγια μου στη Σιωπή. Κάτι ήξερε ο ποιητής και δεν έγραψε σχεδόν τίποτα για τις έξι αυτές ώρες μου. Ίσως γι’ αυτό σωπάσανε και όσοι λίγοι διαβάσανε ολόκληρο το βιβλίο… (από το κείμενο του έργου).